llyas MİRZAYEV

Janus, bir yüzü sağa bir yüzü sola bakan iki suratlı bir Roma tanrısıdır. Mirzayev, doğu ve batı kültürlerini harmanlayan bu eserde, Türk halkının müzik tarzlarının zenginliğini ve çeşitliliğini klasik müziğin geleneksel normları içinde gözler önüne seriyor. Ney, mistik tasavvuf geleneğini betimlerken; klarnet, keman ve darbuka, Balkan Yarımadası’nın ve Anadolu’nun Karadeniz kıyılarının neşeli folkloruna gönderme yapar. Klasik müzik ise, piyano ikilisi ve Gregoryen döneminin kilise müziğini simgeleyen org ile temsil edilmektedir. Azerbaycan doğumlu ve Alred Schnittke’nin öğrencisi İlyas Mirzayev, bu besteyi iki versiyonda kaleme almıştır: yedili oda müziği versiyonu ve beş solo enstrümanlı oda orkestrası versiyonu.

Eser, tanınmış piyano ikilisi Güher ve Süher Pekinel tarafından ısmarlanmış ve 2005 yılında Hamburg, Berlin Filarmoni, Londra Queen Elisabeth Hall ve İstanbul Aya İrini Müzesi’nde London Mozart Players ve Deutsche Kammerorchester ile Howard Griffiths ve Paavo Jarvi idaresinde çalınmıştır. O tarihten bu yana seslendirilme olanağı bulunamamış eser, şimdi Duo Blanc & Noir (Selin Şekeramber ve Yudum Çetiner) tarafından tekrar ele alınarak dinleyiciye ulaştırılma aşamasındadır.

Ercan IRMAK (ney)

1956 doğumlu Ercan Irmak, Devlet Modern Folk Müziği Topluluğu’ndan emekli olup, Türkiye’nin en iyi ney virtüozlarından biridir. Sanatçı, kendi topluluğunun yanısıra, özellikle İlyas Mirzayev’in bestelediği ve Avrupa ve Asya turnelerinde seslendirdiği ney konçertoları ve ney solosu olan eserler ile büyük beğeni toplamıştır.

Doğu ve Batı Buluşuyor

“Janus in Orient”- Orta Asya’dan Türkiye’ye Müzikal bir Yolculuk

G – S. Pekinel

Türk halkının kökleri çoğunlukla Orta Asya’da bulunur. Türkler, 13. yüzyılda İslam’ı kabul edene kadar Şamanizm, Budizm, Taoizm, Hristiyanlık ve Musevilik gibi çeşitli dini geleneklerden etkilenen göçebe topluluklardı. Yedi asır boyunca Balkanlar, Kuzey Afrika, Karadeniz, Anadolu ve Ortadoğu’yu kapsayan geniş bir coğrafyada hüküm süren Osmanlı İmparatorluğu’nu Türkler kurmuştur. Tüm bu karşılıklı kültürler, İpek Yolu üzerinden Doğu’dan Batı’ya önemli etkiler taşıyan günümüzün müzik geleneklerinde ve ilhamlarında hala mevcut olan zengin bir mozaik oluşturmuştur.

Bu bağlamda Arnavutluk, Makedonya, Romanya, Bulgaristan, Bosna-Hersek, Anadolu, İsrail (Kletzmer), Yunanistan (Rebettiko) ve Kafkasya bölgesi gibi Balkan ülkelerinden gelen ezgiler temelde birbirleriyle yakın müzikal ilişki içindedirler. Bu bazen iyi eğitimli bir kulağın bile duyulan müziğin kökenini tam olarak belirlemesini zorlaştırır. Melodiler, çoğunlukla çeşitli ritmik ve armonik unsurlarla birbirinden farklılık gösterir.

Çeşitli doğu ve batı kültürleri içindeki ilgili müzik gelenekleri üzerindeki çapraz etkiler, coğrafi ve tarihi siyasi sınırların çok ötesine geçebilir. Bu bağlamda, örneğin, Stravinsky’nin Sacre du Printemps’i üzerindeki şamanistik ve mistik “sufi” ritüellerin etkilerinin, bu büyük eserin ritmik ve melodik yapısının kökeninde tartışılabilir bir şekilde olduğuna inanıyoruz. Mirzayev’in Janus in Orient adlı eseri de aynı mistik “tasavvuf” müziğinden oldukça ilham almıştır.

Tüm bu çarpıcı biçimde benzer özellikler bize müziğin farklı müzikal anlayışlar, dinler ve kültürler arasındaki ortak temel bağlantılarını yansıtan derin işlevini yerine getirmedeki önemini gösteriyor. Günümüz Avrupalı ​​bestecilerinin bu kaynaklardan derinden etkilendiklerini görmek çok sevindirici. Son dönemde London Proms, Luzern ve Viyana festivalleri gibi Avrupa’nın en iyi klasik müzik festivalleri bile “Doğu ve Batı” arasındaki bağlantıyı festivallerinin ana teması haline getirdi.

Dolayısıyla, bu yeni yüzyılın başında, müzisyenlerin, toplumların nihayetinde ortak bir evrensel miras olan paydada buluşma yolunu göstermede belki de beklenmedik bir rolü olabilir.